Hydranty zewnętrzne – przepisy i rozporządzenie (Kompletny Przewodnik)
Sieć wodociągowa przeciwpożarowa to jeden z podstawowych elementów chroniących nas przed skutkami pożarów. Zapewniają bowiem szybki dostęp do stałego źródła wody dla jednostek ochrony przeciwpożarowej niemal w każdym miejscu i w każdym czasie. Jednym z podstawowych, a jednocześnie najbardziej charakterystycznych elementów sieci wodociągowej są hydranty zewnętrzne – podziemne, po których najczęściej bezwiednie przechodzimy, spacerując ulicami miast, oraz hydranty nadziemne – najczęściej czerwone lub czarne urządzenia, niejednokrotnie stanowiące ozdobę ulic w miastach i na wsiach. Jak działa hydrant zewnętrzny?
Niniejszy artykuł stanowi kompleksowy przewodnik po przepisach regulujących hydranty zewnętrzne w Polsce. Omówimy kluczowy akt prawny, wymagania dotyczące instalacji, lokalizacji, oznakowania, dokumentacji oraz typów hydrantów. Kwestie szczegółowych wymagań dotyczących wydajności (przepływu i ciśnienia), jako obszerny i kluczowy temat, zostały dogłębnie przeanalizowane w naszym dedykowanym artykule: Wydajność hydrantów zewnętrznych.
Podstawa Prawna: Rozporządzenie MSWiA z 24 lipca 2009 r.
Kluczowym dokumentem określającym wymagania dla sieci wodociągowej przeciwpożarowej, w tym hydrantów zewnętrznych, jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. 2009 nr 124 poz. 1030). To właśnie w tym akcie prawnym znajdziemy szczegółowe regulacje dotyczące niemal każdego aspektu związanego z hydrantami zewnętrznymi. Znajdziemy w nim regulacje dotyczące średnic nominalnych sieci przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, wytyczne dotyczące średnic nominalnych samych hydrantów zewnętrznych, jak i dokładne regulacje co do lokalizacji i oznaczania hydrantów zewnętrznych – w zależności od charakterystyki obszaru lub obiektu, w którym będą one zainstalowane. Nie w każdym miejscu bowiem spotkamy hydrant – wszystko zależne jest od przeznaczenia danego obszaru.
Ciekawostka: Przepisy dotyczące sieci hydrantowych – hydrantów zewnętrznych i hydrantów wewnętrznych – są uszczegółowieniem regulacji, jakie znajdziemy w Prawie budowlanym, które warunkuje możliwość wznoszenia niektórych obiektów budowlanych od zapewnienia im przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru.
Każdy zainstalowany hydrant zewnętrzny musi odpowiadać nie tylko regulacjom prawnym – musi również posiadać niezbędną dokumentację techniczną. Hydranty zewnętrzne, montowane na sieciach wodociągowych, muszą legitymować się co najmniej w dniu produkcji:
aprobatą techniczną (lub Krajową Oceną Techniczną – KOT),
atestem higienicznym Państwowego Zakładu Higieny (PZH) oraz
świadectwem dopuszczenia CNBOP-PIB do użytkowania w ochronie przeciwpożarowej.
Brak któregokolwiek z nich uniemożliwia wprowadzenie danego hydrantu do użytku. Każdy hydrant zewnętrzny podlega obowiązkowemu przeglądowi okresowemu i konserwacji – wykonywany powinien być on minimum raz w roku.
Zapewnienie zaopatrzenia wodnego – kiedy hydrant jest niezbędny?
Hydranty zewnętrzne – przepisy jednoznacznie określają kiedy i gdzie hydrant zewnętrzny powinien być zainstalowany. Jakie obszary lub jakie obiekty muszą mieć zapewnione zewnętrzne zaopatrzenie w wodę ppoż, umożliwiające gaszenie pożaru (hydrant zewnętrzny podziemny lub hydrant zewnętrzny nadziemny)?
Hydranty muszą stosowane być w jednostkach osadniczych o liczbie mieszkańców przekraczającej 100 osób, które nie stanowią zabudowy kolonijnej.
Dodatkowo w hydranty wyposażone powinny być położone w ich granicach budynki użyteczności publicznej, budynki zamieszkania zbiorowego, obiekty produkcyjne i magazynowe. Te ostatnie muszą posiadać dostęp do hydrantów niezależnie od miejsca położenia, jeśli ich kubatura przekracza 2500 m³ lub ich powierzchnia przekracza 500 m² (wymagania mogą zależeć od gęstości obciążenia ogniowego i powierzchni strefy pożarowej, zgodnie z §6 i tabelą nr 2 rozporządzenia).
Ponadto hydranty są niezbędnym elementem każdej stacji paliw płynnych ze zbiornikami o łącznej pojemności do 200m³ i stacji gazu płynnego – niezależnie od ich charakterystyki (§6 ust. 4 rozporządzenia wymaga 10 dm³/s).
Obowiązek przyłączenia do sieci hydrantowej dotyczy ponadto obiektów użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w których jednocześnie może przebywać ponad 50 osób, jeśli posiadają wyznaczoną strefę pożarową o powierzchni ponad 1000 m². Hydranty muszą instalowane być również przy obiektach rolnych – jeśli posiadają one strefę pożarową o powierzchni ponad 1000 m².
Wydajność hydrantów – podstawowe wymagania sieci i nominalne parametry hydrantów
Spełnienie wymogów ochrony przeciwpożarowej zobowiązuje nie tylko do zapewnienia hydrantów z dostępem do sieci wodociągowej przeciwpożarowej. Konieczne jest również zapewnienie odpowiedniego przepływu wody w hydrancie – woda z hydrantu musi zapewnić skuteczną pracę sprzętu gaśniczego. Każdy z hydrantów musi zasilany być z jednego ze źródeł: pompowni przeciwpożarowej, zbiornika wieżowego, studni lub innego zbiornika, który da strażakom możliwość nieprzerwanego gaszenia pożaru przez minimum 2 godziny.
Wydajność nominalna poszczególnych hydrantów zewnętrznych jest określana przy ciśnieniu nominalnym 0,2 MPa mierzonym na zaworze hydrantowym podczas poboru wody (§10 pkt 8 rozporządzenia). Wartości te różnią się w zależności od średnicy nominalnej hydrantu (DN 80, DN 100).
Oznaczenie hydrantów zewnętrznych
Hydranty zewnętrzne pozwalają na bezpieczny pobór wody na potrzeby gaszenia pożaru ze stale nawodnionej sieci wodociągowej. Zgodnie z normami europejskimi EN, które dostosowane zostały na potrzeby polskie – w ramach Polskich Norm dotyczących hydrantów zewnętrznych – przy drogach i chodnikach spotkać można:
hydranty pożarowe zewnętrzne nadziemne – norma PN-EN 14384:2009
hydranty pożarowe zewnętrzne podziemne – norma PN-EN 14339.
Ciekawostka: Dlaczego hydranty w naszej przestrzeni są tak ważne? Wozy strażackie dysponują ograniczonymi zbiornikami – w przypadku długotrwałych działań konieczne jest szybkie ich podpięcie pod stałe źródło zasilania – takie jak hydrant zewnętrzny. Szybka lokalizacja hydrantu warunkuje zapewnienie stałego dostępu do wody i szybkie ugaszenie pożaru.
Jak powinny być oznakowane hydranty zewnętrzne?
Oznakowanie hydrantów zgodne powinno być z Polskimi Normami – każde zatem oznakowanie hydrantu oraz znaki wskazujące jego umiejscowienie – niezależnie od miejscowości, w której się znajdujemy, będą takie same. Na znakach wskazujących miejsce położenia hydratu znajdą się ponadto informacje o jego parametrach.
Lokalizacja hydrantów zewnętrznych
Hydranty zewnętrzne – niezależnie od tego, czy jest to hydrant podziemny czy hydrant nadziemny – muszą znajdować się w odpowiednich odległościach – tak od budynków jak i od siebie. Na terenach miejskich, hydranty umieszczane są wzdłuż ulic i dróg oraz przy ich skrzyżowaniach. Zgodnie z §10 ust. 4 Rozporządzenia MSWiA z 2009 r., należy zachować następujące odległości :
Odległość pomiędzy dwoma sąsiadującymi ze sobą hydrantami nie powinna przekraczać 150 metrów.
Odległość od zewnętrznej krawędzi jezdni lub drogi wyznaczona została na maksymalnie 15 metrów.
Jeśli hydranty zewnętrzne przeznaczone są do chronienia konkretnego obiektu, pierwszy (najbliższy) z nich umieszczony powinien być w odległości do 75 metrów od obiektu.
Kolejne hydranty wymagane do ochrony obiektu powinny być rozmieszczone w odległości do 150 metrów od siebie.
Hydrant zawsze powinien być odsunięty od ściany chronionego budynku na minimum 5 metrów (wynika to pośrednio z wymagań dla dróg pożarowych §12 ust. 2 ).
Jeśli hydranty umieszczane są poza obszarami miejskimi, odległości między nimi powinny dostosowane być do gęstości zaludnienia i planowanej zabudowy.
Hydrant zewnętrzny podziemny i nadziemny
Hydrant zewnętrzny podziemny
Jak znaleźć hydrant zewnętrzny podziemny? Jak jest oznaczony hydrant podziemny? Hydrant podziemny to kolumna, umieszczona w rurociągu, która umożliwia przyłączenie stojaka hydrantowego – który jednocześnie umożliwia otwieranie hydrantu i jego zamykanie przez ruch obrotowy. Cała zatem konstrukcja hydrantu umieszczona jest pod płaszczyzną chodnika, drogi, parkingu czy podjazdu. Miejsce, w którym znajduje się do niego dostęp przykryte jest specjalną pokrywą – klapą z literą W – aby mieć możliwość skorzystania z hydrantu podziemnego konieczne jest posiadanie specjalnego klucza do hydrantu podziemnego, jaki znajduje się na wyposażeniu straży pożarnej.
Hydrant zewnętrzny podziemny oznaczany jest tablicą orientacyjną – tablicą z informacjami umożliwiającymi dokładne zlokalizowanie miejsca, w którym umieszczona jest klapa zakrywająca dostęp do hydrantu. Na czerwonym znaku z białą obwódką umieszczone są białe piktogramy informujące o obecności hydrantu – biała litera H – średnicy zaworu hydrantu podziemnego oraz kierunku położenia względem znaku i odległości, jaką trzeba pokonać, by znaleźć hydrant.
Ciekawostka: Oznaczenia lokalizujące hydrant zewnętrzny podziemny zazwyczaj pokazują jedną lub dwie odległości – w zależności od tego, czy pokrywa hydrantu znajduje się na wysokości znaku, czy należy przemieścić się jeszcze w prawo lub w lewo.
Hydrant zewnętrzny nadziemny
Hydrant zewnętrzny nadziemny – jak go zlokalizować? Hydranty zewnętrzne nadziemne łatwo zauważyć. Hydrant jest kolumną, obustronnie zakończoną nasadami wylotowymi, umożliwiającymi pobór wody z rurociągu. Najczęściej ma kolor czerwony (niekiedy spotkać można hydranty w kolorze czarnym lub szarym) – co wyróżnia go z otoczenia. Hydrant zewnętrzny oznakowany jest tabliczką płaską lub przestrzenną (znak hydrant na trzech płaszczyznach połączonych w trójścian), co zapewnia jej widoczność z każdej strony. Znak hydrant zewnętrzny nadziemny znajduje się bądź na samym hydrancie, bądź na wysięgniku – takie rozwiązanie zdecydowanie zwiększa widoczność hydrantu – można dojrzeć go z dużej odległości, co pomocne jest podczas planowania ustawienia wozu strażackiego, w terenach zielonych, gdzie roślinność często przesłaniać może sam hydrant, czyniąc go niezauważalnym czy przy hydrantach położonych w zagłębieniach terenu.
Znak hydrant zewnętrzny nadziemny to kwadratowa tabliczka w kolorze białym i dużą, czarną literą H w środku. Po obu stronach litery umieszczone są dwa czerwone prostokąty.
Dlaczego i kiedy stosuje się hydranty podziemne a kiedy nadziemne?
Hydranty zewnętrzne najczęściej stosowane, to hydranty o średnicach 80 mm i 100 mm – oznaczane jako hydrant DN80 i hydrant DN100.[10] Bardzo rzadko spotykanym jest hydrant zewnętrzny występujący jedynie jako hydrant nadziemny – hydrant o średnicy 150 mm (DN150). Dodatkowym parametrem rozróżniającym hydranty jest zakres ciśnień, w jakich mogą pracować. Tutaj spotkać można hydrant PN 10 (hydrant zewnętrzny o ciśnieniu nominalnym 10 bar/1 MPa) lub hydrant PN 16 (hydrant zewnętrzny o ciśnieniu nominalnym 16 bar/1,6 MPa). Takimi parametrami charakteryzować mogą się zarówno hydranty nadziemne, jak i hydranty podziemne. Kiedy wskazane jest stosowanie hydrantu nadziemnego, a kiedy skorzystać należy z hydrantu podziemnego?
Co do zasady, zalecanym jest – w miarę możliwości – instalowanie na sieci wodociągowej hydrantów zewnętrznych nadziemnych (§10 ust. 1 rozporządzenia wskazuje na stosowanie hydrantów nadziemnych DN 80). Są one zdecydowanie łatwiejsze do zlokalizowania, co więcej, do skorzystania z hydrantu nadziemnego nie jest konieczne stosowanie dodatkowego sprzętu – zapewnia on zatem szybszy dostęp do zasobów wody. Stosowanie hydrantów zewnętrznych podziemnych jest dopuszczalne, jeśli hydrant nadziemny powodowałby utrudnienia (np. utrudnienia w ruchu drogowym, utrudnienia w ruchu pieszych, uniemożliwienie dojazdu służb ratunkowych) lub byłoby niewskazane.
Pamiętaj, że niniejszy artykuł ma charakter informacyjny. W przypadku konkretnych projektów lub wątpliwości interpretacyjnych zawsze zaleca się konsultację z wykwalifikowanym specjalistą ds. ochrony przeciwpożarowej lub rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.
